Over het algemeen ben ik heel blij met mijn brein. Vol bewondering ook, hoe die grijze massa in staat is om informatie op te nemen, te ordenen, te onthouden en te reproduceren.
Maar soms heb ik last van dat brein, zeker wanneer het aan de haal gaat met allerlei gedachten die me enorm in de weg kunnen zitten. Eenmaal op stoom passeert de gedachtetrein diverse stations en stappen er telkens nieuwe gedachten in. Het bijzondere van die gedachten is dat ze zo echt lijken. Bij het denken aan een spannende training kan ik me nu al zenuwachtig voelen. En bij de gedachte aan een conflict in het verleden kan ik nu weer boos worden. Best vreemd dat we in staat zijn qua gevoel een voorschot te nemen op gebeurtenissen in de toekomst of nog lang kunnen herkauwen op situaties in het verleden.
Toen in 2020 duidelijk werd dat ik er in de toekomst alleen voor zou komen te staan, maakte mijn gedachtetrein overuren. Kan ik dat wel, in mijn eentje de zorg dragen voor dit huis, de tuin, de honden, mezelf? Op sommige momenten kwamen de zwartste scenario’s voorbij. De pijn van het naderende afscheid was absoluut reëel en de kans was groot dat een aantal van die scenario’s uit zou komen. Maar op dat moment was het nog niet zover. Wat hielp is een scheiding aanbrengen tussen pijn en lijden (uit Acceptance & Commitment Therapy). De pijn die onder gedachten zit is reëel, de gedachten erover maken het lijden groter. Wat zit er in de kern in de weg? Verdriet? Angst? Onzekerheid? Door daar goed bij stil te staan en te erkennen dat dit pijnlijk was, ontstond er meer rust en kon ik mijn gedachten een halt toeroepen en me concentreren op de feitelijke situatie van dat moment. Ik was nóg niet alleen, ik kon nog overleggen maar belangrijker; ik kon ook nog genieten van dat moment. Als ik me had laten leiden door de gedachtetrein zou ik vergeten zijn in het moment te leven en daar de mooie kanten van te ervaren.
Dit is precies wat we bij moeilijke situaties te doen hebben; allereerst het erkennen van de onderliggende pijn. Die is namelijk reëel en geeft aan hoe belangrijk de betreffende situatie en het gevoel voor je zijn. Als je daar te snel overheen walst, zul je merken dat het aandacht blijft vragen. Bovendien neem je op zo’n moment jezelf niet serieus, hoe pijnlijk is dat?
Vervolgens gaat het er om je gedachten minder voor ‘waar’ aan te zien. Zodat je meer leeft in het hier-en-nu en dealt met straks zodra het zich aandient. Niet makkelijk voor iemand die graag de touwtjes in handen heeft. En natuurlijk heb ik de reis op die gedachtetrein regelmatig toch nog gemaakt, maar vaak met als opdracht naar mezelf om niet in kringetjes te blijven draaien, maar te denken in mogelijke oplossingen. Als dit gebeurt, dan ga ik….. Ook dat gaf een gevoel van grip, een plan B op de plank hebben liggen.
Herken je de gedachtetrein? Heb je een idee welke pijn daaronder zit? Neem goed de tijd om daar bij stil te staan en gun jezelf de erkenning dat iets moeilijk, verdrietig, of frustrerend is. Word je vervolgens bewust van de gedachten die je aan die pijn toevoegt. Ons brein is namelijk prima in staat om terug te denken aan hoe het had moeten gaan in het verleden of wat er allemaal mis kan gaan in de toekomst. Het zijn meestal negatieve gedachten, die in het nu geen toegevoegde waarde hebben. In tegendeel, het levert je stress of frustratie op. Als het je lukt om ze te zien voor wat ze zijn, namelijk ‘maar’ gedachten, kun je daar op een ontspannen manier naar leren kijken.
Er zijn meerdere technieken om dat te doen. Je kunt bijvoorbeeld visualiseren dat je de gedachten neerlegt op een wolk die voorbij zweeft, of op een blaadje op de rivier weg laat drijven. Het kan ook op een luchtigere manier; wat mij bijvoorbeeld hielp is het zingen van gedachten op het deuntje van ‘vader Jacob’ 😊. Zo zijn er talloze technieken die je in kunt zetten. De belangrijkste eerste stap is dat je je realiseert dat het ‘maar’ gedachten zijn en je op ieder moment die trein kunt verlaten!
Hedwig