Het wordt tijd om toe te geven; ook deze neutrale, onbevooroordeelde coach maakt met regelmaat gebruik van aannames (stereotypering en oordelen..) Ik neem je graag mee in dit fenomeen omdat dit vaker voorbij komt in gesprekken over loopbaanstappen (“ze nemen toch geen vijftigers aan”) , maar ook over perfectionisme of samenwerking (“de collega’s maken zich er makkelijk vanaf”).

Pasgeleden was ik met twee vriendinnen bij “Het beloofde Varkensland”. Het was begonnen als een geintje; “jij mag voor je verjaardag met varkens gaan knuffelen” en eerlijk gezegd zag ik het als een verkapt kinderfeestje (aanname). Waar we uiteraard veel lol zouden hebben, maar ook uit de toon zouden vallen tussen grut van 6 jaar…  Niets was minder waar; het bleek een serieuze stichting die hoofdzakelijk varkens en een paar andere boerderijdieren opvangt om ze de rest van hun leven op een zo natuurlijk mogelijke wijze door te laten brengen.

Mijn tweede aanname was; oh, die schattige biggetjes en hangbuikzwijntjes…. Nou ik kan je vertellen toen we oog in oog stonden met een groep volwassen Franse hangbuikzwijnen verdween onze knuffelbehoefte als sneeuw voor de zon. Want ook al zijn deze dieren gewend aan bezoekers, ze zijn allesbehalve tam!


Ook mijn vooroordeel; “geitenwollensokken types die ons gaan bekeren tot het veganisme” bleek totaal ongegrond. De bevlogen directeur Dafne en secretaris Dennis hebben met hun zakelijke achtergrond het vermogen om vol passie over de dieren te praten en zonder het belerende toontje een zaadje te planten waardoor je anders naar de dieren en de manier van omgaan met dieren gaat kijken.

En zo kan ik nog wel even doorgaan. Hoe zit dat toch met die, vaak negatieve, aannames. Dient het een doel? In de sociale psychologie wordt vooral het negatieve effect van stereotypering (oordelen / aannames) belicht.  Vanuit Bleanded zijn we vooral geïnteresseerd in ‘het waarom’ omdat in onze optiek begrip & compassie zorgen voor de veiligheid die nodig is voor zelfreflectie en de bereidheid om te veranderen.

Als mens hebben we (o.a. ) twee belangrijke behoeften; je goed voelen over jezelf en de wereld om je heen begrijpen. Negatief stereotyperen zorgt direct voor een beter gevoel over jezelf. Door een groep met andere kenmerken te labelen met een bepaalde negatieve term, zeg je eigenlijk dat jouw kenmerken beter zijn en dat geeft een goed gevoel.

Daarnaast helpt het indelen in groepen (lieve hangbuikzwijntjes, gevaarlijke wilde zwijnen) om de wereld om je heen met al die indrukken en veelheid aan informatie handzamer te maken.

Heel logisch dat we dus denken in stereotypen, maar het is niet altijd nuttig en zeker niet altijd sympathiek.. Vooral omdat je vervolgens handelt op basis van die aannames. Je sluit mensen uit, gaat interactie uit de weg, smeed bondjes met gelijkgestemden.. allemaal niet bevorderlijk voor samenwerking maar ook niet voor je eigen geluksgevoel op de langere termijn.

Als je bijvoorbeeld perfectionistisch bent ingesteld en van mening bent dat AL je collega’s de kantjes eraf lopen, neem jij waarschijnlijk  teveel hooi op je vork ten koste van jezelf. Of als je de aanname hebt dat niemand zit te wachten op een ervaren kracht van 50 plus, ben je uit angst voor afwijzing minder geneigd om actief te gaan netwerken. Andere aannames die regelmatig in gesprekken voorbij komen: ‘mensen die achter mijn rug over mij praten zijn niet eerlijk’ (misschien vinden ze het te spannend om het in je gezicht te zeggen…), ‘als je binnen deze organisatie zegt dat je het niet meer naar je zin hebt in je werk, zit je de volgende dag bij HR om je ontslag te bespreken’ (is dat echt zo?…Altijd?….), ‘ik vraag niet om hulp want mijn collega’s hebben het zelf veel te druk’ (hebben ze echt geen gaatje om jou op weg te helpen?…) ‘ik wil mijn vrienden/ouders/partner/broer hier niet mee belasten want die hebben zelf genoeg sores aan hun hoofd’ (hoe zouden ze het vinden als ze dit achteraf horen en niets voor je hebben kunnen doen?…). Zie je hoe snel aannames leiden tot ineffectief gedrag?

Als je weet welke behoeftes in de kern worden vervuld door stereotypering / aannames / invullen, kun je hier ook verandering in aanbrengen. O.a. door jezelf de vraag te stellen; heb ik het op dit moment nodig om me beter te voelen dan die ander? En waarom? Kan ik die behoefte ook op een andere manier invullen dan door te oordelen?

Of wat maakt dat ik die mensen graag als groep zie? Welke extra informatie kan mij helpen om de individuele verschillen te blijven zien? Dat vraagt soms lef;  misschien wel vooral om jezelf in de spiegel aan te kijken en toe te geven dat het dit niet ok is. En je met eerder genoemde behoeftes in je achterhoofd de vraag te stellen; waarom doe ik dit? En hoe kan het anders?

En over het invullen van de gedachtes van anderen over jou? Vraag! Leg je onzekerheid en behoeftes op tafel! Je zult zien dat er een helpende hand en oplossing is.

Hedwig